Data publikacji: Piątek, 04.07.2025

Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania u dzieci?

Zaburzenia odżywiania dotyczą coraz młodszych osób. Również dzieci. Anoreksja, bulimia, kompulsywne jedzenie i ortoreksja to ogromne zagrożenie. Im wcześniej zareagujecie, tym szybciej pomożecie pociechom wyjść z choroby. Zobaczcie, jak rozpoznać zaburzenia odżywiania u dzieci.

Spis treści

Kilka słów o zaburzeniach odżywiania
Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania u dzieci - symptomy

Zaburzenia odżywiania to grupa chorób psychicznych oficjalnie zarejestrowana przez organizację WHO. Z reguły utożsamiamy ją z problemami nastolatków i osób dorosłych. Tymczasem problem ten zaczyna dotykać coraz młodsze dzieci, i to nie tylko dziewczynki - narażeni są również chłopcy. Maluchy na co dzień stykają się kłopotliwymi dla nich treściami w mediach oraz wszechobecną krytyką wyglądu. W efekcie ich wizja piękna i własnej wartości wypacza się, a to pierwszy krok do problemów z odżywianiem. Zobaczcie, jakie symptomy mogą wskazywać, że dziecko cierpi na zaburzenia odżywiania.

Kilka słów o zaburzeniach odżywiania

Zazwyczaj hasło "zaburzenia odżywiania" kojarzymy z wychudzonym ciałem anorektyczki. Okazuje się jednak, że problem ten jest bardziej skomplikowany, przez co trudno niejednokrotnie dostrzec jego objawy. Do najczęstszych chorób należą: anoreksja, bulimia, ortoreksja i kompulsywne jedzenie. Każda z nich jest formą autoagresji.

Anoreksja

Anoreksja to inaczej jadłowstręt. Osoba cierpiąca na tę chorobę czuje obrzydzenie do wszelkich pokarmów i odmawia ich jedzenia. Zmianom towarzyszy bardzo często intensywny wysiłek fizyczny nastawiony na spalanie kalorii, obsesyjne liczenie wartości energetycznej posiłków i niezwykle rygorystyczne podejście do swojej sylwetki. Co ważne: anoreksja nie jest równoznaczna ze skrajnym wychudzeniem. To jedynie efekt chorych zachowań. Anorektykami bardzo często są osoby otyłe.

Bulimia

Bulimia jest rodzajem kompulsywnego jedzenia. Chory po długim czasie głodówki dostaje wilczego napadu głodu, podczas którego pochłania ogromne ilości jedzenia. Pod wpływem wyrzutów sumienia wymusza wymioty, zwracając wszystko, co zjadł. Z czasem zaczyna stosować ten schemat w przypadku każdego posiłku. Ważne: bulimia również nie oznacza wychudzonej sylwetki - po dłuższym okresie bulimicy zaczynają tyć.

Kompulsywne jedzenie

To reakcja na silne bodźce psychiczne i środowiskowe. Osoba w stresującej sytuacji, po pogorszeniu humoru zaczyna dosłownie zajadać smutki. Czasami przyczyna ataku głodu nie do końca jest uświadomiona. Chory w przypływie emocji sięga po coś do jedzenia. Choroba najczęściej prowadzi do nadwagi i otyłości.

Ortoreksja

Ortoreksja jest obsesyjną dbałością o jakość posiłków. Zazwyczaj dotyczy już starszych dzieci, które mają większy wpływ na to, co jedzą. Najczęściej towarzyszy jej liczenie kalorii i innych wartości odżywczych, wysiłek fizyczny skoncentrowany na realizacji określonego celu, zdecydowana, a nawet agresywna odmowa spożywania innych produktów, zwykle połączona ze zmianami humoru. Ortorektycy są bardzo krytycznie nastawieni do siebie i innych.

Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania u dzieci - symptomy

Wiele z wymienionych oznak może być sygnałem całkiem innych zjawisk, chociaż dość często, w mniejszym lub większym stopniu, powiązanych z obsesjami żywieniowymi (np. prześladowanie). Pamiętaj, że zawsze należy wykluczyć inne możliwości.

Gdy rozpoznasz problem, zacznij działać. Nieleczone zaburzenia prowadzą do trwałych bądź trudnych do odwrócenia zmian zdrowotnych, w tym również obniżenia płodności lub całkowitej bezpłodności.

Leczenie kliniczne: do 18. roku życia dzieci leczone są na zamkniętym oddziale leczenia zaburzeń odżywiania, znajdującym się przy szpitalu dziecięcym. Decyzję o umieszczeniu malca w placówce podejmuje rodzic/prawny opiekun. Po osiągnięciu pełnoletniości terapia prowadzona jest na oddziałach psychiatrycznych. Młody człowiek sam musi zgłosić gotowość do podjęcia leczenia. Rodzic nie ma na to wpływu, chyba że prawnie ubezwłasnowolni dziecko.

Zmiana zwyczajów żywieniowych

Zmiana początkowo bywa niezauważalna i często mylona jest z chwilowym pogorszeniem apetytu. Dziecko zaczyna większą wagę przywiązywać do tego, co je i co jest mu podawane w formie posiłku. Wybrzydza, nie chce jeść, szybciej odchodzi od stołu lub wyrzuca drugie śniadanie. Ważnym sygnałem jest podejrzana radość wynikająca z odmówienia sobie jakiejś drobnej przyjemności.

Huśtawki nastrojów

Malec coraz częściej miewa niczym nieuzasadnione humory. Najbardziej widoczne jest to podczas posiłków. Gdy zasiada przy stole, robi się markotny, smutny lub rozdrażniony. Ze wstrętem spogląda na zawartość talerza i posilających się towarzyszy. Czasami komentuje i rzuca nieprzyjemne uwagi. Innym razem okazuje nadmierny, wyuczony entuzjazm. Chwali jedzenie, prosi o dokładki, ale jego postawa wskazuje niechęć i wycofanie. Zmiany nastrojów mają charakter sinusoidalny: od ekscytacji i radości do gwałtownego pogorszenia, smutku, nieobecności, agresji, często płaczu.

Posiłek dla dzieci z zaburzeniami odżywienia staje się przykrym obowiązkiem, wywołującym złość, smutek i frustrację. Obserwuj, jak maluch reaguje na jedzenie

Pogorszenie zdrowia

Niedożywione dziecko zaczyna robić się słabe i blade. Skóra staje się ziemista, włosy kruche, łamliwe - wypadają w dużych ilościach. Osłabieniu ulegają również paznokcie.

Maluch coraz częściej popada w drobne infekcje, jest stale przeziębiony. Uskarża się na bóle i zawroty głowy. Ma spore problemy z koncentracją. W ciągu dnia jest senny.

Problemy z podejmowaniem decyzji i szukanie wymówek

Zauważysz to np. podczas gotowania lub zakupów. Na pytanie, co dziecko miałoby ochotę zjeść, zaczyna się wahać, długo kalkuluje, rozważa opcje. Przynosi i odnosi jeden i ten sam produkt, po czym odkłada go na półkę. Całemu procesowi towarzyszy gwałtowne pogorszenie humoru i frustracja.

Kolejne na liście jest charakterystyczne szukanie wymówek. Dziecko broni swojej racji, wykręca się - innymi słowy, szuka wymówki na wszystko, co nie jest po jego myśli.

Jedzenie chowane w pokoju

Dziecko cierpiące na zaburzenia odżywiania wstydzi się przyznać do pewnych zachowań. Przeważnie dotyczy to jedzenia. W pokoju pociechy znajdujesz coraz więcej odpadków po żywności (np. resztki, papierki po cukierkach)? Prawdopodobnie malec ukrywa przed światem fakt, że w ogóle odczuwa potrzebę pożywienia. Po "tajnej" konsumpcji, opuszcza pokój rozdrażniony lub smutny.

Maluchy bardzo często jedzą, gdy nikt nie patrzy. Zazwyczaj sięgają po niezdrowe przekąski, co pogłębia poczucie wstydu i wyrzuty sumienia

Krytyka i autoagresja

Obsesyjne zachowania żywieniowe skutkują w dużym stopniu zmianą poglądów i wizji samego siebie oraz swojego otoczenia. Młody człowiek staje się bardzo krytyczny w stosunku do innych osób i siebie samego. Bez oporów wytyka innym błędy, nie kryjąc przy tym oburzenia i często obrzydzenia. Jednocześnie źle znosi krytykę, panicznie się jej boi, traktując ją jak atak i odpowiadając tym samym.

Zwykle też kieruje agresję na siebie. Postępuje bardzo rygorystycznie, karząc się za każde przewinienie. Autoagresja może mieć postać psychiczną (duchową) lub fizyczną (wykańczające treningi, przemoc i okaleczanie ciała).

Nagła zmiana tematów i zainteresowań

Pogłębiające się zaburzenia odżywiania zwykle objawiają się zmianą zainteresowań dziecka. Przestaje ono poświęcać uwagę dotychczasowym zajęciom, przenosząc ją na tematy związane z wyglądem, jedzeniem i dietami oraz aktywnością fizyczną. Niechętnie udziela się w dyskusji, uaktywniając się, gdy zaczyna ona dotyczyć bliskich mu zagadnień.

Utrudnienia w kontaktach społecznych

Maluch zaczyna mieć problem z komunikowaniem emocji i myśli. Upośledza to jego zdolność do nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z rówieśnikami i bliskimi osobami. Zrywa znajomości (albo inni je ograniczają), staje się samotnikiem, unika ludzi i niechętnie z nimi przebywa (zwykle jest to forma obrony przed krytyką, powodowana wstydem).

Gwałtowne zmiany wagi

U dzieci cierpiących na zaburzenia odżywiania możemy zaobserwować szybko postępujące zmiany wagi. O ile spadek lub przyrost masy nie są spowodowane innymi czynnikami chorobowymi (np. zmianami hormonalnymi), o tle powinny zwrócić Twoją uwagę.

Zdjęcie: Envato Elements