Data publikacji: Czwartek, 27.05.2021

Afazja – czym jest? Przyczyny, leczenie i rodzaje afazji

Co to jest afazja? Niemożność porozumienia się z otoczeniem i utrata zdolności przekładania myśli na słowa. Tak w najprostszy sposób można opisać afazję. Nie jest to zaburzenie myślenia. To zaburzenie mowy. Sprawdź, jakie są przyczyny afazji. Dowiedz się, jakie są jej rodzaje i jak leczyć afazję.

Afazja – co to jest? Przyczyny afazji

Afazja to inaczej zaburzenie mowy, które występuje u osoby, która wcześniej nie miała trudności z mówieniem. Przyczyna afazji to zazwyczaj uszkodzenie ośrodków w korze mózgowej, które odpowiadają za zdolność mowy. Afazja to grupa objawów spowodowanych częściowym lub całkowitym uszkodzeniem struktur tkanki mózgowej.

Afazja następuje w wyniku urazu czaszkowo-mózgowego czy udaru mózgu. W zależności od rodzaju afazji można zlokalizować uszkodzenie tkanki nerwowej. Często przyczyną afazji jest uszkodzenie tkanki nerwowej w lewej półkuli mózgu, ale może też dotyczyć włókien nerwowych prawej półkuli czy w strukturach podkorowych.

W korze mózgowej znajdują się ośrodki, które regulują czynności mowy. Są to:

ruchowy ośrodek Broki,
słuchowy ośrodek mowy Wernickego,
ośrodki kory pobudzające aktywność ośrodków mowy.

Mózgowa regulacja czynności mowy polega na współdziałaniu wszystkich ośrodków. Ruchowy ośrodek Broki odpowiada na przykład za tzw. wyobrażenia ruchowe słów, natomiast słuchowy ośrodek mowy Wernickego odpowiada za wyobrażenia słuchowe słów. Do zaburzeń mowy dochodzi, gdy praca danego ośrodka, ośrodków lub połączeń między ośrodkami zostanie zaburzona.

Afazja – rodzaje

Afazja ruchowa

Inaczej afazja motoryczna,afazja Broca czy afazja ekspresyjna. Wiąże się z trudnościami podczas wypowiadania się lub wręcz całkowitą utratą zdolności mówienia. Osoba wie, co chce powiedzieć, ale nie jest w stanie się wypowiedzieć. Co ważne, osoba zazwyczaj zdaje sobie sprawę ze swoich trudności, jest świadoma, że nie jest w stanie wypowiedzieć zdania. Można to porównać do uczucia, gdy zapomni się jakiegoś słowa, ale ma się je „na końcu języka”.

Afazja ruchowa jest spowodowana uszkodzeniem ośrodka Broca w lewej półkuli. Osoba, która cierpi na afazję ruchową często wypowiada zdania chaotycznie, niezgodnie z zasadami gramatyki, układając je niezgodnie z przyjętymi regułami. Rozumienie, słuchanie i czytanie zazwyczaj sprawiają mniej trudności niż swobodne wypowiadanie się czy pisanie. Osoby dotknięte afazją ruchową często mylą słowa, nazywając na przykład dzień nocą, godzinę minutą czy kobietę mężczyzną.

Afazja czuciowa

Inaczej afazja sensoryczna, afazja Wernickego czy afazja odbiorcza. Wiąże się z utratą zdolności rozumienia słów, które wypowiadają inne osoby.
Afazja czuciowa występuje w wyniku uszkodzenia obszaru Wernickego. W wyniku tego chory ma trudności z rozumieniem języka. Osoba z tym typem afazji nie zawsze jest świadoma zaburzeń, jakich doświadcza. Osoby dotknięte afazją czuciową tworzą zdania, które nie mają sensu, mogą wymyślać swoje własne nowe słowa, nie rozumieją tego, co słyszą i mają trudności z czytaniem i pisaniem.

Afazja czuciowo-ruchowa

Inaczej afazja mieszana. Wiąże się zarówno z trudnościami podczas mówienia lub całkowitą utratą zdolnością mówienia oraz z utratą zdolności rozumowania słów, które wypowiadają inne osoby.

Afazja amnestyczna

Inaczej afazja nominalna lub anomia. Wiąże się z trudnościami w nazywaniu przedmiotów z zachowaną świadomością ich przeznaczenia. Chory czuje, że ma to słowo „na końcu języka”, ale nie jest w stanie przypomnieć sobie tego słowa. Stąd osoba próbuje opisać słowo, którego nazwy nie pamięta. Mówi wówczas nieprecyzyjnie, pomijając znaczące rzeczowniki czy czasowniki lub próbując je zastąpić innymi.
Osoby z afazją amnestyczną zazwyczaj potrafią płynnie czytać. Wypowiadają się też poprawnie gramatycznie.

Afazja u dzieci - kiedy?

Dziecko mało mówi lub wypowiada się w sposób niepoprawny? O afazji u dzieci mówi się wtedy, gdy 2-3-letni maluch nie robi postępów w mówieniu lub nie rozumie, co się do niego mówi albo rozumie, ale nie jest w stanie odpowiedzieć lub zareagować w sposób adekwatny.

Objawy afazji u dzieci:

brak rozwoju mowy,
brak rozumienia tego,co się mówi do dziecka,
dziecko rozumie, co się do niego mówi, ale nie reaguje adekwatnie do sytuacji,
trudności w konstruowaniu zdań,
trudności w spontanicznej wypowiedzi,
ubogie słownictwo,
dzielenie słów na sylaby,
trudności w wypowiadaniu dłuższych słów.

Leczenie afazji u dzieci

Musisz wiedzieć, że afazja nie jest chorobą, a jedynie zespołem objawów, dlatego leczenie afazji u dziecka zawsze rozpoczyna się od ustalenia rodzaju afazji i od zlokalizowania ośrodków, które uległy uszkodzeniu. Ustalenie przyczyny afazji jest kluczowym elementem, od którego należy rozpocząć próbę leczenia.

Oprócz leczenia farmakologicznego zaleca się terapię logopedyczną. Logopeda dziecięcy pracuje z dzieckiem nad sposobem wymowy. Maluch uczy się też słów na nowo, poznaje ich znaczenie. Terapia trwa długo – od kilku tygodni do nawet kilku lat, w zależności od stopnia nasilenia objawów i rodzaju uszkodzenia tkanki nerwowej. Terapia logopedyczna daje zazwyczaj świetne rezultaty. Pozwala dziecku komunikować się, artykułować słowa w sposób prawidłowy i zrozumieć ich znaczenie.

Czy afazja może się cofnąć?

Zdarza się, że afazja cofa się samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Taka sytuacja może zdarzyć się u osób, które przeżyły udar mózgu. Zdolność mowy i rozumienia mowy wraca wówczas zazwyczaj po około 1-3 miesiącach od udaru. Należy jednak zaznaczyć, że taka osoba także może potrzebować terapii logopedycznej.