Data publikacji: Piątek, 08.04.2022

Ciemieniucha u niemowlaka – co stosować?

Gruba, łuszcząca się skóra na główce niemowlaka przypominająca żółtą skorupkę to objaw ciemieniuchy (czepca kołyskowego). Pojawia się także w okolicach brwi, rzadziej w okolicach noska i pod pieluszką. Można ją porównać do łojotokowego zapalenia skóry u dorosłych. Zazwyczaj ma łagodny przebieg i mija samoistnie do 1. roku życia dziecka.

Jak powstaje ciemieniucha?

Co to jest ciemieniucha? Nazwa tego schorzenia pochodzi od miejsca jej występowania, czyli od ciemiączka, czyli w okolicach główki. Bardzo dużo noworodków boryka się z ciemieniuchą. To nieprzyjemne schorzenie pojawiające się na skórze jest skutkiem krążenia po organizmie dziecka hormonów mamy. Jeszcze kilkanaście dni czy miesięcy taka sytuacja może mieć miejsce.

Poprzez nadmierne pobudzanie gruczołów łojowych dziecka do pracy wydostające się na zewnątrz sebum zasycha wraz z łuszczącym się naskórkiem. W efekcie tworzą się nieestetyczne płaty o żółtym lub białym zabarwieniu. Mogą być suche lub tłuste. Zmiany mają postać łusek, plamek, twardej skorupy bądź wysypki. Po narodzinach gruczoły łojowe dziecka nie pracują jeszcze sprawnie, dlatego za mocno natłuszczają skórę.

Czasami jednak to nie tylko hormony matki wpływają na to, że u dziecka pojawia się ciemieniucha. Przyczyny mogą być związane z różnymi schorzeniami skórnymi. To np. łojotokowe zapalenie skóry. Ten przypadek jest jednak rzadszy niż ten wywołany czynnikiem hormonalnym.

Jak dbać o skórę z ciemieniuchą?

Pocieszający jest fakt, że ciemieniucha nie jest chorobą uciążliwą pod względem objawów bólowych i swędzenia. Dlatego też schorzenie martwi raczej rodziców. Czasami może pojawić się wtórna infekcja bateryjna lub zakażenie grzybicze. Wtedy konieczna jest wizyta u lekarza w celu ustalenia kierunkowego leczenia. W większości przypadków nie ma jednak podstaw do leczenia farmakologicznego, dlatego warto zacząć pielęgnację od sprawdzanych domowych sposobów.

Co na ciemieniuchę warto stosować? Przede wszystkim należy stosować preparaty mocno nawilżające skórę. Wśród nich znajduje się np.:

wazelina – oprócz dobrego nawilżenia wazelina wspomaga usuwanie martwego naskórka. Maseczka z wazeliny położona na główkę niemowlaka dobrze zmiękczy złuszczoną skórę. Po wyczesaniu włosów dziecka szczoteczką należy umyć je delikatnym szamponem. To bardzo dobry sposób na ciemieniuchę;
olej kokosowy – ze względu na właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze olej kokosowy świetnie sobie radzi z objawami ciemieniuchy. Najlepiej rozsmarować go na główce dziecka przed kąpielą (tak samo jak oliwkę), aby dobrze zmiękczyć skórę przed myciem. Dzięki temu zalegające we włoskach łuski łatwiej się złuszczą i za pomocą szczoteczki z miękkim włosiem będzie można je usunąć.

Oprócz domowych sposobów na ciemieniuchę warto sięgnąć po gotowe preparaty przystosowane do jej zwalczania. Wśród nich wyróżnia się spray na ciemieniuchę lub żel. Dostępne są także płyny, natłuszczające olejki i maści zmiękczająco-regenerujące. Bardzo często stosuje się również kremy, które nie tylko leczą skórę, ale też zapobiegają powstawaniu nowych zmian. Natomiast hipoalergiczne szampony mają właściwości zmiękczające i łagodzą podrażnienia. Niektórzy rodzice stosują kąpiele w otrębach pszennych, które wykazują działanie ścierające.

Każdy z nich pomaga pozbyć się zrogowaciałych łusek i ułatwia ich odwarstwianie. Skóra jest o wiele bardziej nawilżona i zmiękczona, na co mają wpływ aktywne składniki takich preparatów. Są to np. pantenol i alantoina wykazujące działanie kojące i nawadniające na zaczerwienienia i podrażnienia. Hamują też wydzielanie serum. Leki na ciemieniuchę wspomagają regenerację komórek i wspierają budowę bariery hydrolipidowej skóry.

Są to preparaty bezpieczne dla dziecka, opatrzone certyfikatami, testowane dermatologicznie. Zawierają naturalne składniki takie jak: olej bawełniany, słonecznikowy, migdałowy oraz witaminy i minerały. Po aplikacji ich na skórę dziecka i delikatnym wmasowaniu, należy je dokładnie spłukać, a główkę osuszyć. Czynności te powtarza się przez kilka dni, aż do momentu, gdy objawy chorobowe ustąpią.

O czym pamiętać przy ciemieniusze?

Stosowanie dobrej jakości kosmetyków i domowych preparatów ma duży sens, ale przy zachowaniu innych środków higienicznych. Łusek nie można usuwać na sucho, ponieważ taki zabieg może uszkodzić skórę głowy dziecka. Równie niebezpieczne może być przegrzewanie malucha.

Trzeba pamiętać o tym, aby nie rozdrapywać łusek, aby nie narażać skóry na obtarcia. Świetnym sposobem pielęgnacji główki dziecka jest codzienny masaż po kąpieli oraz delikatne czesanie włosków miękką szczoteczką.

Zakładanie dziecku grubej czapki, szczególnie w zamkniętych pomieszczeniach, np. sklepie, prowadzi do podrażnień. Tymczasem powietrze jest idealnym remedium na wszelkie rany, ponieważ szybciej się zabliźniają. Bardzo dobrym sposobem na trudną do usunięcia ciemieniuchę są okłady na główkę gazikami nasączonymi oliwą lub specjalistycznym płynem aptecznym zawierającym kwas salicylowy.

Natomiast po wyleczeniu nigdy nie można tracić czujności. Ciemieniucha lubi nawracać, dlatego zaniedbanie pierwszych objawów to dłuższa droga walki ze schorzeniem.

Kiedy warto wybrać się do pediatry?

Są takie symptomy, które wskazują na rychłą wizytę u lekarza:

jeśli zmiany pojawiają się winnych miejscach niż na główce;
kiedy pojawią się objawy alergiczne, takie jak biegunka czy ból brzucha;
gdy dojdzie do zakażenia drobnoustrojami, co ma miejsce, kiedy na skórze dziecka pojawiają się sączące wykwity;
kiedy wystąpi świąd i bolesność zmian skórnych.

Wizyta u lekarza jest w takich przypadkach konieczna. Często potrzebne są badania w kierunku łuszczycy i alergii lub innych chorób skórnych. Na szczęście jednak ciemieniucha u dziecka to częsta i niegroźna przypadłość wieku niemowlęcego.

Profilaktyka zapobiegającą powstawaniu ciemieniuchy jest bardzo ważna. Lepiej zapobiegać, nawet wykazując przesadną troskę pielęgnacyjną, niż później martwic się o to, jak usunąć ciemieniuchę. Jeśli już jednak pojawi się, wtedy dosyć szybko można się go pozbyć, często tylko domowymi sposobami.