Data modyfikacji: Piątek, 26.08.2022

Co robić, gdy dziecko bije i gryzie? Jak oduczyć dziecko bicia?

Wielu rodziców zastanawia się, co robić, kiedy ich pociecha okazuje swoją złość w niewłaściwy sposób, a dokładnie – kiedy dziecko bije i gryzie. Jak pokazać mu, że jego zachowanie nie jest odpowiednie, a jednocześnie go nie skrzywdzić? Co robić, gdy to 2 latek bije, a co, gdy chodzi już o bunt siedmiolatka?

Czy każde dziecko gryzie lub bije?

Po pierwsze, najważniejsze - dziecko gryzie i bije, bo...musi. Takie zachowania to norma! Nieakceptowalna społecznie, ale norma. Nie zawsze musi się pojawić, ale jeżeli już wystąpi, to nie ma szczególnych powodów do obaw - taka już trudna codzienność wielu rodziców i ich pociech.

Półtoraroczne dziecko, szczególnie może upodobać sobie gryzienie i uderzanie, jak to określaliśmy, na Benny Hilla (pamiętacie jeszcze ten gest słynnego komika?). Czyli - zakradał się do ofiary od tyłu - i łuuuup! - dawał po głowie.

Było to męczące, frustrujące i wkurzające. I, rzecz jasna, wydawało mi się, że nigdy się nie skończy. A jednak. Minęło.

Dlatego przede wszystkim wrzućcie na luz!!! Gryzienie, bicie, szczypanie, kopanie zdarza się niemal każdemu dziecku - w mniejszym, lub większym stopniu.

Dlaczego dziecko gryzie, bije lub szczypie?

Na pewno nie dlatego, że jest wredne i chce zrobić na złość! Nie jest i nie chce. Dziecko gryzie, bije albo szczypie, bo inaczej nie umie - zrozumienie tego to już połowa sukcesu!

Powodów może być dziesiątki. Oto te najpopularniejsze:

Bo jest znudzone/zmęczone.
Bo ząbkuje i próbuje w ten sposób uśmierzyć ból.
Bo jest głodne.
Bo chce zwrócić na siebie uwagę - rodzica albo towarzyszy zabawy. Często szturchanie czy bicie może być nieumiejętnym zaproszeniem do zabawy.
Bo naśladuje inne dzieci.
Bo nie jest w stanie przewidzieć konsekwencji swoich działań.
Bo nie potrafi wyrazić swoich emocji - i to zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Takie kłopotliwe zachowania często pojawiają się, gdy dziecko coraz częściej funkcjonuje w obcych do tej pory sytuacjach społecznych (idzie do żłobka, zaczyna dostrzegać inne dzieci np. na placu zabaw, rozpoczyna zajęcia w grupie rówieśniczej), ale nie dostatecznie dobrze potrafi wyrazić słowami swoje potrzeby, prośby, przemyślenia. I to je bardzo frustruje. Jedno dziecko będzie manifestowało zmieszane i zagubienie płaczem, inne - gryzieniem czy drapaniem. I jedno i drugie niebawem z tego wyrośnie!

Ustalenie dlaczego dziecko gryzie czy bije to bardzo wiele - gdy wiemy, co dolega delikwentowi, możemy zarządzić skuteczną akcję ratunkową

Przede wszystkim - staramy się nie dopuszczać do ataku. Zawsze reagujemy, gdy nasze dziecko podnosi rękę (albo zęby) na współtowarzysza zabawy, a gdy stanie się dramat (nie zdążyliśmy w porę i nasze zatopiło zęby w innym), przepraszamy pokrzywdzone dziecko.
Nie trujemy i nie strzelamy wykładów tuż po zdarzeniu - to i tak nie przyniesie żadnego skutku, bo dziecko, które zaatakowało, podobnie jak jego ofiara, też często jet w emocjonalnej rozsypce i nie rozumie, co się stało. Czas na rozmowę (ale niezbyt długą!) jest wtedy, gdy i ty, i dziecko ochłoniecie.
Używamy osobistego języka. Zamiast "nie wolno bić", raczej "nie chcę żebyś mnie bił, bo sprawia mi to ból".
Pokazujemy pozytywne alternatywy. "Nie lubię, jak mnie gryziesz - wolę jak mnie głaszczesz i przytulasz".
Nazywamy emocje ("widzę, że bardzo się zdenerwowałaś. Tak bardzo, że aż musiałaś mnie ugryźć") - to na prawdę działa i pomaga dziecku!
Proponujemy akceptowalne społecznie sposoby wyrażania trudnych emocji - uderzanie pięścią w kanapę, darcie na strzępy kartki, tupanie.
Nie zostawiamy dziecka samego z jego emocjami ("idę sobie, bo mnie gryziesz") - pokazujemy mu w ten sposób, że jego emocje nie są dla nas ważne, a to przecież nieprawda. Właśnie w momentach takiego kryzysu dzieci muszą wiedzieć, że mają w nas wsparcie.

Gryzienie i bicie a wiek dziecka

Warto pamiętać, że przyczyny niepoprawnych zachowań u dzieci różnią się w zależności od wieku, różne powinny być też nasze reakcje. Oto krótki przewodnik:

Gdy 2 latek bije lub gryzie

Jeśli dwuletnie albo roczne dziecko bije lub gryzie, to przede wszystkim należy pamiętać, że jest to maluch, który wiele rzeczy robi odruchowo – innymi słowy, dopiero uczy się zasad społecznych i jego zachowanie jest w pełni zrozumiałe.

To, co możesz zrobić – zarówno gdy dziecko bije rodziców, jak i towarzyszy zabawy, to zachować spokój (nie podnoś alarmu – pamiętaj, że zachowanie twojej pociechy jest zrozumiałe rozwojowo), zwrócenie na siebie uwagi maluszka i głośny komunikat „nie wolno tak”.

Innym sposobem jest zademonstrowanie dziecku skutków jego działań (bo przecież ono nie musi być ich świadome). Gdy 2 latek bije lub gryzie, możesz zrobi smutną minę i powiedzieć: „Smutno mi, mam teraz ałka”. Nie przedłużaj jednak takiego przedstawienia i nie obrażaj się na maluszka. Dodaj tylko: „nie bij mamusi, to boli. Tak nie wolno”.

Jeśli to nie pomaga, przytrzymaj rękę dziecka przez chwilę, skup jego uwagę i powiedz np.: „nie wolno tak – mama nie bije, tata nie bije i Zosia też nikogo nie bije”.

Co zrobić gdy 3 latek bije?

Trzylatek to oczywiście wciąż mały brzdąc, ale rozumiejący już znacznie więcej niż roczny albo dwuletni smyk. Co możesz zatem zrobić, gdy 3 latek bije albo gryzie?

Przede wszystkim porozmawiaj z dzieckiem. Wytłumacz mu, że gryzienie albo bicie jest niedopuszczalne w waszym domu.

Jeśli to nie pomaga, możesz rozpocząć stosowanie systemu kar, np. popularnego „karnego jeżyka” (oczywiście równie dobrze może być to kanapa albo inny kącik w mieszkaniu). Wytłumacz dziecku, gryzienie lub bicie nie jest dopuszczalne i będzie mogło wrócić do zabawy dopiero, kiedy przeprosi za swoje zachowanie.

Bądź konsekwentna – nie odpuszczaj tylko dlatego, że dziecko płacze. Wymagaj słowa „przepraszam”.
Co zrobić gdy 7-latek bije inne dzieci w szkole? Bunt siedmiolatka
Co zrobić, gdy dziecko bije inne dzieci w szkole? Przede wszystkim warto wiedzieć, że pedagodzy i psycholodzy dziecięcy są zgodni, że bicie lub gryzienie jest uznawane za normę u dzieci w wieku do czterech lat – nie można zatem uznać, że takie zachowanie u ucznia pierwszej klasy to tylko bunt siedmiolatka.

Oczywiście w tym przypadku również warto rozmawiać, niemniej bardzo dobrym ruchem jest już konsultacja z psychologiem szkolnym. Być może dziecko nie radzi sobie z emocjami i potrzebuje dodatkowego wsparcia albo po prostu jako rodzic popełniasz pewne błędy, nad którymi warto popracować.

Gryzienie lub bicie w przedszkolu – ważny jest wspólny front

Jeśli trzylatek bije dzieci w przedszkolu (co nie jest rzadkością), to bardzo ważne jest ustalenie wspólnego frontu z personelem placówki. Szczególnie korzystne działanie ma:

stworzenie tablicy działań zakazanych i polecanych, np. „w naszym przedszkolu nie wolno….”,
stworzenie systemu nagradzania dla każdego dziecka (pozytywne zachowanie, w tym unikanie bicia lub gryzienia = słoneczko),
pogadanki na temat emocji oraz sposobów rozładowania tych negatywnych (np. stworzenie kącika, w którym „złość sobie odchodzi”).

Warto też pamiętać, że pamięć małego dziecka jest krótka, więc warto codziennie poruszać temat – zarówno w formie pochwał („jestem z ciebie bardzo dumna, zdenerwowałeś się, ale nie uderzyłeś siostry”), jak i ostrzeżeń („idziemy do piaskownicy – o jakich zasadach musimy pamiętać?”).

Dzięki temu już nigdy nie będziesz musiał/-a się zastanawiać, jak oduczyć dziecko bicia innych – problem po prostu zacznie stopniowo znikać.

Pierwsza część tekstu: Justyna Mazur

Druga część tekstu. Autor: Robert Wojtaś